انجام انواع امور خیریه در موسسه خیریه محیان

سوره توبه آیه 60 :
إِنَّمَا الصَّدَقَاتُ لِلْفُقَرَاء وَالْمَسَاكِينِ وَالْعَامِلِينَ عَلَيْهَا وَالْمُؤَلَّفَةِ قُلُوبُهُمْ وَفِي الرِّقَابِ وَالْغَارِمِينَ وَفِي سَبِيلِ اللّهِ وَابْنِ السَّبِيلِ فَرِيضَةً مِّنَ اللّهِ وَاللّهُ عَلِيمٌ حَكِيمٌ
صدقات، فقط ویژه نیازمندان و تهیدستان [زمین گیر] و کارگزاران [جمع و پخش آن] و آنانکه باید [به خاطر تمایل به اسلام] قلوبشان را به دست آورد، و برای [آزادی] بردگان و [پرداخت بدهی] بدهکاران و [هزینه کردن] در راه خدا [که شامل هر کار خیر و عام المنفعه می باشد] و در راه ماندگان است؛ [این احکام] فریضه ای از سوی خداست، و خدا دانا و حکیم است.

این روزها در کشور ما به خاطر معضلات اقتصادی واجتماعی بسیاری از مردم قادر به پرداخت حساب‌های دفتری خود نیستند و در تهیه اقلام اولیه زندگی درمانده شدند. همچنین با فراگیری و همه گیری بیماری کرونا و کم رونق شدن برخی مشاغل برای تامین هزینه های سنگین درمان و مراقبت از این بیماری بسیاری از مردم اجبارا به وام ها و قرض روی آوردند.

مالی که به صورت کلی ثابت بر ذمه شخص هست و ذمه شخص به آن مشغول می‌باشد را دَین گویند. دین، عنوان بابی مستقل در فقه است که فقها در این باب به تفصیل از احکام آن سخن گفته‌اند. برخی نیز احکام آن را تحت عنوان قرض مطرح کرده و برخی هر دو را باهم عنوان یک باب قرار داده‌اند.

مراد از بدهکار کسی است که بدون صرف مال در معصیت، بدهی به بار آورده و توان پرداخت آن را ندارد.

به صورت طبیعی اگر کسی خودش را به زیر بار دِین ببرد، از جهت جایگاه اجتماعی افت پیدا می کند و این امر مکروه شناخته می شود. یعنی کسی که از راه درآمد خود می تواند زندگی طبیعی خود را داشته باشد و با این حال خود را زیر بار دِین ببرد مکروه خواهد بود.

حال اگر نیاز مالی جدی باشد، به همان اندازه که نیاز جدی است از کراهت بدهی کاسته می شود. گاهی ایجاد بدهی مباح شناخته می شود. گاهی دِین مستحب محسوب شده و گاهی معاملات منتهی به دِین در صورتی که نیاز فرد ضروری باشد و به جز معامله دینِ معامله دیگری نیاز فرد را رفع نکند، واجب شمرده می شود.

لذا حکم دِین در اسلام از مکروه شروع شده و مباح، مستحب و واجب را در بر می گیرد. به طور کلی احکام دِین بستگی به شرایط انسان دارد اگر انسان در شرایط طبیعی باشد، زیر بار دِین رفتن مکروه است و هر چقدر نیاز انسان بیشتر باشد استقراض منتهی به دِین به سمت واجب میل می کند.

«جرم غیر عمد» عنوانی که ناخواسته برچسبی روی پیشانی افرادی می‌شود که حسب یک اتفاق، کم کاری و عدم آگاهی زندگی عادی شأن روند دیگری پیدا می‌کند و خود فرد و خانواده‌اش سال‌ها و شاید تا پایان عمر گرفتار همان اتفاق شوند.

قانون هم با لحنی جدی تر در رابطه با تعریف جرم غیر عمد می‌گوید: فعل یا ترک فعلی است که وقوع آن بدون اراده فاعل بوده، اما به هر حال قانون را نقض کرده است. پس عنصر مادی تشکیل دهنده جرم غیرعمدی، تقصیر مرتکب است.

ماده ۱۴۵ قانون مجازات اسلامی تحقق جرایم غیر عمدی را منوط به احراز تقصیر مرتکب می‌داند. در جنایات غیرعمدی اعم از شبه عمدی و خطای محض مقررات کتاب قصاص و دیات اعمال می‌شود.
با توجه به اینکه بسیاری از زندانیان جرایم غیر عمد ناخواسته محبوس می‌شدند پس از پیروزی انقلاب اولین جشن گلریزان برای آزادسازی این زندانیان بر پا شد و پایه‌های این نهاد خیریه با عنوان ستاد دیه سازمان زندان‌ها، شکل گرفت و در سال ۱۳۷۶ با ساختار جدید، به عنوان یک مؤسسه خیریه و مردم نهاد، با هدف کمک به آزاد سازی زندانیانی که به دلیل عدم توانایی نسبت به پرداخت دین (حق‌الناس) در جرایم غیر عمد مانند ایراد صدمه بدنی و یا قتل غیر عمد ناشی از تصادفات رانندگی، حوادث کارگاهی، محکومیت‌های مالی نظیر مهریه معقول و نفقه، چک‌های بلامحل غیر کلاهبرداری به کار خود ادامه داد.

بر اساس آمارها ، در حال حاضر تعداد چهار هزار و ۴۶ بدهکار مالی و محکوم به پرداخت دیه به دلیل جرایم غیرعمد در بند زندان‌های کشور تحمل حبس می‌کنند که بیشتر این زندانیان تحت حمایت ستاد دیه در شمار بدهکاران مالی هستند.

در آیات و روایات و اخلاق زندگی اجتماعی ما به کمک به بدهکاران و نجات آنها از دین و بدهی بسیار و ادای دیون آنها سفارش شده است:

با توجه به فراز “اللَّهُمَّ اقْضِ دَيْنَ كُلِّ مَدِينٍ‏” خدایا دین هر مدیونی را ادا کن، گفت: انسانیت انسان اقتضا می کند که به فکر محرومان، نیازمندان و مقروضان جامعه اسلامی باشیم. به جهت آنکه بنی آدم اعضای یکدیگرند.

دین در موضوع ادا دیون به دو بخش دین دنیایی و دین آخرتی تقسیم می شود. دین دنیایی همان قرض و اقساط بانکی است و دین آخرتی تکالیف شرعی مانند نماز، روزه، خمس و زکات است.

قرآن کریم بدهکاران (غارمین) را جزو مستحقان زکات شمرده است.

زکات از جمله مهم‌ترین واجبات است و تأکید بسیاری بر آن شده است. زکات از فروع دین شمرده شده و در منابع دینی در کنار نماز و جهاد قرار گرفته و یکی‏ از پنج ستون دین است. زکات از مهمترین برنامه‌های اقتصادی اسلام است.

زکات علاوه بر دین اسلام در ادیان پیشین نیز بوده است؛ یعنی زکات به همراه نماز از مشترکات همه ادیان آسمانی است و آیات بسیاری در قرآن کریم گواه این مدعاست.

زکات در هشت مورد صرف می‌شود:

اوّل: فقیر، و او کسی است که مخارج سال خود و عیالش را ندارد، و کسی که صنعت یا ملک یا سرمایه‌ای دارد که می‌تواند مخارج سال خود را بگذارند فقیر نیست.

دوّم: مسکین، و او کسی است که از فقیر سخت‏تر می‏گذراند.

سوّم: کسی که از طرف امام(علیه السلام) یا نائب امام مأمور است که زکات را جمع و نگهداری نماید، و به حساب آن رسیدگی کند و آن را به امام یا نایب امام یا فقرا و مستحقین برساند.

چهارم: کافرانی که اگر زکات به آنان بدهند، به دین اسلام مایل می‏شوند یا در جنگ یا غیر آن به مسلمانان کمک می‏کنند. و همچنین مسلمانانی که ایمان آنان به بعضی از آنچه پیامبر اکرم(صلی الله علیه وآله) آورده‌اند ضعیف است، و چنانچه زکات به آنان داده شود موجب تقویت ایمانشان می‌گردد، یا مسلمانانی که ایمان به ولایت امیر مؤمنان(علیه السلام) ندارند، و اگر به آنان زکات داده شود به ولایت رغبت پیدا می‏کنند و به آن ایمان می‏آورند.

پنجم: خریداری بنده‌ها و آزاد کردن آنان، به تفصیلی که در محل خود ذکر شده است.

ششم: فی سبیل الله، یعنی کارهایی که نفعش به عموم مسلمین می‏رسد مثل ساختن مسجد، و مدرسه‌ای که علوم دینیه در آن خوانده می‌شود، و پاکسازی شهر و آسفالت راه‌ها، و توسعه آنها و مانند اینها.

هفتم: ابن‌السبیل، یعنی مسافری که در سفر درمانده شده.

هشتم: بدهکاری که نمی‌تواند قرض خود را بدهد.

همچنین در سیره پیامبر و امامان ما نیز احادیثی با تاکید بر پرداخت بدهی بدهکاران روایت شده است:

رسول خدا (ص) فرمود: محبوب‌ترین کارها نزد خدا سه چیز است:‌ سیر کردن مسلمان گرسنه، پرداخت بدهی بدهکار و برطرف ساختن اندوه وی.

رسول خدا (ص) فرمود: هر کس می‌خواهد دعایش مستجاب شود یا اندوهش زدوده شود اندوه بدهکار ناتوان را برطرف سازد.

رسیدن به فضایل آخرت:‌ امیرالمؤمنین (ع) فرمود: کسی که به مالی دست یافت، با آن صله رحم کند … و به بدهکاران و در راه ماندگان و فقیران و مهاجران یاری رساند و در کسب ثواب و ادای حقوق صبر کند با این ویژگی‌ها به شرف دنیا و فضایل آخرت می‌رسد.

امام باقر (ع) فرمود: ای جابر!… سوگند به خدا که شیعه ما نیست مگر آن که از خدا پروا و پیروی کند و شناخته نمی‌شوند مگر با تواضع … و دستگیری از همسایگان … و بدهکاران.

در عصر ظهور بنابر روایات در عصر ظهور هیچ بدهکاری نمی ماند. مگر اینکه امام بدهی آن را ادا می کند و هیچ دینی به گردن مردم نیست مگر اینکه امام آن را برمی گرداند.

این درحالی است که اگر کسی از روی خطا فرد دیگری را بکشد و طرف پول دیه را نداشته باشد، امام عصر(ع) دیه فرد مقتول را می دهد و برای خانواده اش نیز مستمری در نظر می گیرد. امام عصر(ع) در زمان ظهور به ادا دیون خواهد پرداخت. بنابراین اگر ما ادعای انتظار رسیدن به جامعه مهدوی را داریم بهتر است با خواندن این دعا برای بدهی مسلمانان و کسانی که دیه و قرض بدهکارند تا جایی که در توان داریم اقدام کرده و دعا کنیم.

از موضوعات با اهمیت همه مردم خصوصا سازمان های مردم نهاد و خیریه ها توجه به این موضوع می باشد در محبان نیز بسیاری از مددجویان تحت پوشش با عنایت به وضعیت نابسامان درآمدی و هزینه‌های بالای زندگی، بدهی‌های مختلفی به افراد متعدد ایجاد می‌نماید به این امید که در زمان‌های طولانی‌تری بتوانند آنها را بازپرداخت کنند لیکن با ادامه وضعیت نابسامان زندگی، این بدهی‌ها بر روی هم انباشته شده و توان پرداخت آن را از دست خواهند داد. موسسه خیریه محبان در فرآیند جذب مددجویان، با شناسایی دقیق بدهی‌های مددجو که اصلی‎ترین دغدغه وی می‌باشد، نسبت به پرداخت و ادا دیون آنها به افراد حقیقی و حقوقی اقدام می‌نماید تا بخشی از مشکلات آنها مرتفع گردد. در این خصوص پرداخت اقساط معوقه وام‌های دریافت شده مددجویان نیز مد نظر خواهد بود.

همچنین برخی مددجویان که دارای مشاغل تولیدی بوده‌اند و بر اساس حوادث مختلف ورشکسته شده‌اند نیز توسط موسسه خیریه محبان مورد حمایت قرار گرفته و در زمره پرداخت بدهی‌های تولید و اشتغال قرار می‌گیرند.

لذا شما نیکوکاران گرامی با مشارکت در این طرح خدا پسندانه، خشنودی باریتعالی را برای خود به ارمغان خواهید آورد.